Ülke genelinde etkisini sürdüren soğuk ve yağışlı hava ile şiddetli don Antalya’nın Demre ilçesinde domates üreticisinin hayatını da olumsuz etkiliyor.
Hava sıcaklığının sıfır dereceye kadar düşmesi ile domates seralarında soba yakarak dona karşı önlem almaya çalışan Demreli üreticiler sabaha kadar uyumayarak nöbet tuttular.
Saat 20.00’den itibaren sürekli seralardaki sıcaklığı kontrol ettiklerini açıklayan üretici Ahmet Dırman, gece yarısı hava sıcaklığının sıfır dereceye düşmesiyle oluşan don tehlikesine karşı önceden hazırladıkları odunları seralardaki sobalarda yaktıklarını ifade etti. Çiftçi Celil Nişancı ise zor şartlarda üretilen kaliteli domateslerin ihraç ürünü olarak dış piyasaya sürülebilmesi için duran ihracatın tekrar başlaması gerektiğini vurguladı. Sıfır dereceye düşen hava sıcaklığının seracılarda ekstra maliyet oluşturduğuna dikkat çeken üretici İsmail Nişancı da, “bu gibi durumlarda Kaymakamlık veya valiliğin maliyetleri aşağıya çekmek için örneğin odun fiyatları konusunda biraz olsun çiftçiye destek olması gerekir.” dedi.
GAZİPAŞA DA NÖBETTEYDİ
Gazipaşa ilçesinde soğuk sebebiyle ürünlerinin donmasından korkan üreticiler seralarda sabahladı. Sıcaklığın sıfır dereceye kadar düşmesiyle dışarıda sular dondu. Ürününü kurtarmak isteyen üreticiler sabaha kadar soba yaktı.İlçedeki üreticiler, Ramazan davulcusu gibi diğer üreticilerin evlerinin önüne giderek 'don' uyarısı yaptı, uzakta bulunan arkadaşlarını da telefonla aradı.
2004 yılından bu yana en soğuk günlerini yaşayan Antalya'da soğuk en çok üreticiyi etkiledi. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü'nden yapılan don uyarısıyla alarma geçen üreticiler özellikle toprağa yeni diktiği fideleri korumak için sabaha kadar uyumadı. Kendi seraları kadar komşularının seralarını da gözeten üreticiler gece boyunca birbirlerini evine giderek ve telefonla arayarak uyardı. Saat 01.00 sıralarında serasını yakan Gazipaşa’nın Macar köyünden Ali Paşa Öten, sabaha kadar soba nöbeti tutacaklarını söyledi. Meteoroloji Müdürlüğü’nün don uyarısı yaptığını belirten Öten, “Şu an Antalya genelinde zirai don uyarısı var. Bu sebeple serayı belli bir sıcaklıkta tutmamız gerekiyor. Sabaha kadar sera içerisine kurduğumuz iki sobayı söndürmememiz gerekiyor. Fidemizi yeni ektik. Sıcaklık düşüşleri fideyi korkutur. Bize Perşembe gününe kadar uyku yok” dedi.
Bir diğer üretici Garip Bıçak, dün soba yakmaya başladıklarını söyledi. Akşam saat 10.30’dan bu yana soba yaktıklarını belirten Bıçak, şöyle konuştu: “Domatesi yeni ektik. Hava sıcaklığı sıfıra yaklaştı. Sabaha kadar uyumak yok. Perşembe gününe kadar don olayı olacağı söyleniyor. Perşembe gününe kadar uyumak yok bize. İki gün oldu soba yakalı. İki gün daha yakacağız. Bu don olayının bize 4 günlük maliyeti 4 bin lira. Günlük maliyeti bin lira. Bu nedenle çok zor durumdayız. Don bir şekilde üreticiyi vurdu. Çok zor durumdayız. Masrafımızı karşılamamız çok zor ama başka çaremiz yok. Bu işi yapmak zorundayız. Derece dışarıda sıfır sular buz tuttu. Yarım dönüm serada ben iki soba yakıyorum. Bu nedenle içeride derece 5.8 derece.”
Serasında sobasını yaktıktan sonra komşuları uyandırmaya giden Bıçak, Ramazan davulcusunu aratmadı. Komşularının evlerinin önünde “Sular dondu, soba yakmayacak mısınız?” diye bağıran Bıçak, uzaktaki arkadaşlarını telefonla arayarak uyardı.
Bıçak’ın uyandırdığı üreticilerden Murat Doğan da diğer arkadaşlarını telefonla arayarak soba yakmaları konusunda uyardı. Soba yakarak ürünlerini soğuktan koruduklarını ancak maliyetlerinin çok arttığını belirten Doğan, şunları söyledi: “Benim seramda biber ekili. Ürünü ısıtmak için soba yakıyoruz, dışarıda derece 2 civarında ama sular buz tuttu. Cuma gününe kadar soba yakacağız. Odunun siteri 70-80 bin lira. 30 siter odunu 3 gecede yakarım. 3 milyar masrafım olur. Don bir şekilde bizi yine vuruyor.”
Antalya, 2004 yılının Şubat ayından bu yana en soğuk gecelerini yaşıyor. Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, yaptığı açıklamalarla çiftçileri dona karşı uyarmıştı.
FİYATLAR ARTACAK
Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Haline, soğuk hava nedeniyle ürün girişinde yüzde 30’luk bir azalma yaşandı. Bu azalmanın içerideki ürün fiyatlarının yüzde 25 oranında artmasına neden oldu.
Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hal Şube Müdürü Rıza Uysal, yaş meyve ve sebze sevkiyatında herhangi bir sorun olmadığını belirterek, ‘Soğuk hava vurdu, böyle oldu’ şeklindeki açıklamaların yanlış olduğunu vurguladı. Uysal, Antalya'dan başta İstanbul, İzmir ve Ankara olmak üzere çeşitli illere ciddi oranda sebze ve meyve sevkiyatının yapıldığını söyledi. Antalya'daki 20 bine yakın çiftçinin, Türkiye'nin sebze ve meyve ihtiyacının yüzde 20'sini karşıladığını aktaran Uysal, iklimsel nedenlerden dolayı hâla giren ürün miktarında yüzde 20 ile 30 arasında bir düşüş yaşandığını bildirdi.
MALİYET ARTIYOR
Antalya’da, bu mevsimde soğukların yaşandığını hatırlatan Uysal, şöyle konuştu: “Bugünlerde soğuklar birazda mevsim normallerinin altına indi. Bu durum çiftçileri üzüyor ve maliyetleri artıyor. Mevsimin soğuması nedeniyle ürünlerde azalma var. Hale gelen ürünlerde yüzde 20 ile 30 arasında bir azalma var. Bu fiyatlara elbette yansıdı. Ürün azlığına rağmen talep fazla olunca fiyat yükseliyor. Domates 1 lira 80 kuruş, patlıcan, biber, kabak 2 lira, bir zaman yola dökülen salatalık ise 1 lira 60 kuruştan alıcı buluyor. Soğuk devam ettiği sürece bu fiyatlar bir miktar daha artabilir."
ABARTILMAMALI
Bu mevsimde ürünün az, talebin fazla olduğunu söyleyen Uysal, geçen yıla göre fiyatların aynı olduğunu söyledi. Antalya halinden çıkan fiyatların diğer tüketim bölgelerinde farklı olabildiğini anlatan Uysal, sözlerini şöyle sürdürdü: "Araya başka esnaf giriyor ulaşım masrafları artıyor. Bu da fiyatların yükselmesine neden oluyor. Ürünün geç ulaşması sonucunda, talep fazlalılığı olan ürünlerin bir miktar daha fiyatının yükselmesine neden oluyor. Antalya’da 1 ile 1.5 lira olan ürünün İstanbul’da 3 ile 3.5 olması bu mevsimde yaşanan fiyatlardır. Bunu fazla abartmamak lazım. ‘Soğuk hava vurdu’ şeklindeki söylemler yanlış. Öyle aşırı bir ürün daralması yok soğuktan dolayı üründe bir azalma var. Çiftçi don yakıyor. Sabah dinleniyor, bugün getireceği ürünü yarın getiriyor. Ürün arzındaki gecikmeler fiyatları etkiliyor. Abartılacak fazla bir şey yok. Antalya iklim şartlarına göre sevkiyatını yapıyor. Ürün az olduğu için fiyatlarda yüzde 20 -25’lik bir fark var. Ürün artınca fiyatlar normal seyrine dönecektir.”
İSTANBUL’A SEVKİYAT DURMUŞ DURUMDA
Hal tüccarlarından Ali Yandık, her yıl bu soğukları yaşadıkları belirterek şöyle konuştu: “Ürün soğuk havadan etkileniyor. Şu an halde ürün yok. İstanbul’a gönderdiğimiz ürün satılmıyor. Bu tamamen havayla alakalı bir durum, ürünle değil. Üretici soba yaktığı için ürün girişi az. Çilekte sıkıntı var. Domateste sıkıntı var. Hava nedeniyle hem burada hem de ürünün gittiği yerde sorun yaşanıyor. İstanbul’da talep yok, kardan dolayı. Belki pazartesi veya salı günü istenilen talebi yaşarız. Şu an ürünlerimizi dükkanlarda muhafaza ediyoruz. İstanbul’da pazar açılmıyor. Marketler iş yapıyor. İstanbul’a ürün sevkiyatımız durmuş durumda.”