Yeni teknolojilerin, özellikle internetin, günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası haline geldiğini ifade eden uzmanlar, ancak doğru kullanılmadığında, bağımlılık riski taşıdığını ve bu riskin de özellikle çocuklar ve gençler arasında daha yaygın olduğuna dikkat çekiyor. Teknolojik bağımlılığın tuvaletini tutmak, yıkanmayı, diş fırçalamayı ve yüz yıkamayı ertelemek gibi öz bakım sorunlarını da ortaya çıkarabildiğini kaydeden Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Ergenlerimiz, uyku haricinde (o da düzensiz) bütün vakitlerini ekran başında geçirmeye meyillidir.” dedi.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, teknoloji bağımlılığının özbakım üzerindeki etkilerini değerlendirdi.
Yeni teknolojilerin bağımlılık riski var
Yeni teknolojilerin özellikle de internetin günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası olarak dünyanın birçok yerinde hemen her yaştan insanın hayatında yer aldığını dile getiren Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Hiç şüphesiz doğru kullanılması halinde hayatı oldukça kolaylaştırması söz konusu iken doğru bir çerçeve içerisinde kullanılmadığı takdirde bağımlılık olabilecek bir riski de barındırıyor.” dedi.
Artan tablet, telefon kullanımı kas ve iskelet sistemi sorunlarına neden oluyor
Bu riskin, özellikle çocuklar ve gençler arasında daha yaygın olduğunu ifade eden Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Son yıllarda, bilgisayar, tablet ve akıllı telefon gibi modern teknolojik cihazların kullanımı artmıştır. Bu cihazlar çocuklar için hem yararlı olabilir hem de sağlık sorunlarına yol açabilir. Yapılan araştırmalar, çocukların bu cihazları uygun olmayan süre, sıklık ve duruş pozisyonlarında kullanmalarının fiziksel ve zihinsel gelişimlerinde sorunlar, kas ve iskelet sistemi sorunları, obezite, uyku kalitesinde azalma gibi rahatsızlıklar ortaya çıkardığını göstermektedir.” diye konuştu.
İnternete ulaşımları engellendiği durumlarda anksiyete yaşıyorlar
“İnternet ve bilgisayar kullanımında, çocukları negatif yönde en çok etkileyen durumun internet bağımlılığı olduğu belirtiliyor.” diyen Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, internet bağımlılığının, çocukların internet kullanımlarına belirli bir sınırlama yapılmaması, sosyal ya da akademik zararlarını göz ardı ederek kullanmaya devam etmeleri ve çocukların internete ulaşımları engellendiği durumlarda yoğun şekilde anksiyete yaşamaları gibi belirtiler ile kendini gösterdiğinin bilindiğini anlattı.
Ekran başında tuvalet eğitimi verilmez
Teknoloji kullanımının artması, okul öncesi ve okul çağındaki çoğu çocukta dikkatsizlik, agresif tepkiler, obezite sorunları, uyku problemleri ve fiziksel inaktivite ile bağlantılı olduğunu da belirten Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Teknoloji bağımlılığının özellikle çocuk ve ergenlerde ortaya çıkarabileceği sorunlardan, özbakım üzerindeki etkilerinden bahsedersek, ilk olarak unutulmamalıdır ki tuvalet eğitimi ekran başında verilmez. Çocuk tuvalette veya lazımlığında daha fazla vakit geçirsin ve sorun çıkarmadan tuvaletini yapsın diye ekran kullanarak tuvalet eğitimi yapılırsa bu çocuğun tuvalet eğitiminin yanlış tamamlanmasını; çocuğun tuvalete gitme zamanını tam belirleyememesi ve hem gece hem de gündüz çiş kaka kaçırma davranışına sebebiyet verebilmektedir.” dedi.
Teknoloji bağımlılığı öfke ve inatlaşma davranışlarına sebep oluyor
Teknoloji bağımlılığının öfke ve inatlaşma davranışlarına sebep olabileceğini, bunun da kabızlık ve enkoprezis (kaka kaçırma) gibi sorunları artırabileceğini kaydeden Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Dikkat eksikliği, hiperaktivite, davranış bozukluğu ve anksiyete bozukluğu gibi durumlar da teknoloji bağımlılığıyla bağlantılıdır.” şeklinde bilgi verdi.
Tuvalete gitmiyor hatta yıkanmıyorlar!
Teknoloji bağımlılığının, sekonder (ilk baştan beri olmayan) çiş ve kaka kaçırma sorunlarına sebebiyet verebileceğini ve ayrıca, aşırı çiş tutmadan kaynaklanan mesane sorunlarına ve aşırı kaka tutmadan kaynaklanan kronik kabızlığa yol açabileceğini anlatan Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Bu kabızlık, lavman ve fitil kullanımları nedeniyle meydana gelen travmalar neticesinde tuvalet fobisine kadar gidebilir. Teknolojik bağımlılık, yıkanmayı, diş fırçalamayı, yüz yıkamayı ertelemek ya da yapmamak gibi öz bakım sorunlarını da ortaya çıkarabilir. Çünkü çocuklarımız ve ergenlerimiz, uyku haricinde (o da düzensiz) bütün vakitlerini ekran başında geçirmeye meyillidir.” diye konuştu.
12 yaş üzerindeki çocuklar günde en fazla 2 saat ekran başında olmalı
Çocuk ve Ergen Psikiyatri Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, tavsiye edilen ekran sürelerini şu şekilde sıraladı:
0-3 yaş: Olabildiğince ekrandan uzak tutulmalıdır.
3-6 yaş: Günlük toplam süre 20-30 dakikayı geçmemelidir.
6-9 yaş: Günlük toplam süre 40-50 dakikayı geçmemelidir.
9-12 yaş: Günlük toplam süre 60-70 dakikayı geçmemelidir.
12 yaş üzeri: Günlük toplam süre 120 dakikayı geçmemelidir.
İnternet kullanımı, madde kullanımında olduğu gibi eksikliğinde yoksunluk belirtileri gösteriyor
Teknoloji bağımlılığının belirtilerini; “Teknolojiyle giderek daha çok vakit geçirmek, istediğiniz kadar kullanamadığınızda sinirlenmek, planlandığından daha çok kullanmak, sebep olduğu sıkıntılara rağmen kullanmaya devam etmek, kullanmadığınız zamanlarda bile aklınızda olması ve sorumluluklarınızı (iş, okul, aile, bireysel temizlik gibi) aksatmak” olarak sıralayan Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, “Özellikle bilgisayar oyunları ve sosyal medya kullanımı çocuk ve ergenlerde bağımlılık riski oluşturuyor. Bu noktada internet kullanımı, madde kullanımında olduğu gibi beyinde aşırı stimülasyona neden oluyor ve eksikliğinde yoksunluk belirtileri görülebiliyor.” dedi.
Bilgisayar oyunu bağımlılığından kurtulmak mümkün mü?
Bilgisayar oyun bağımlılığından kurtulma önerilerini de; “Yavaş yavaş ama kararlı olarak azaltın, bilgisayar oyunlarının yerini spor ve hobilerle doldurun, sanal ortamdaki başarı ve saygınlığın
Gerçek hayattakinden daha mı değerli olduğunu düşünün ve değerlendirin, tüm bunlarla baş etmekte zorlandığınızda gerekirse uzman yardımı alın” şeklinde sıralayan Dr. Öğr. Üyesi Neriman Kilit, cep telefonu bağımlılığına karşı tedbirleri de; “Sabah uyandığınızda kendinizi hazır hissetmeden (giyinmeden, kahvaltı etmeden vb.) cep telefonunuzu elinize almayın. Güne pozitif ve sağlıklı şeylerle başlayın ve öyle sürdürün. Yatağınıza gitmeden en son 30 dakika önce telefonunuzu kontrol edin. Eğer mesajlarınız, cevapsız aramalarınız varsa dönüş yapmak için ertesi günü bekleyin. Uyku düzeninizi korumayı önceliklendirin. Cep telefonuyla yapmakta olduğunuz en önemsiz aktiviteyi azaltarak işe başlayın. Bir kişiyle yüz yüze iletişimdeyken cep telefonunuzu uzak bir yere koyma veya kapatma konusunda kendinizle anlaşın. Yemek yerken, arkadaşlarınızla gezerken, ders çalışırken, cep telefonlarınızı kullanmayın.” diye vurguladı.